به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «هرمز»، در آستانه سالگرد ارتحال ملکوتی بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره)، گفتگویی تفصیلی با آیت‌الله محمد عبادی‌زاده، نماینده ولی‌فقیه در استان هرمزگان و امام جمعه بندرعباس، انجام شده است. در این گفتگو، وی در سه محور اصلی به بررسی مبانی فکری و شخصیتی امام راحل، تأثیر تفکر ایشان بر ساختار اجتماعی و فرهنگی کشور، و بازتاب جهانی اندیشه امام خمینی (ره) پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم.
مهم‌ترین ویژگی‌های فکری و شخصیتی امام خمینی (ره) چیست و چه عواملی موجب تمایز ایشان در رهبری نهضت شدند؟
امام خمینی (ره) شخصیتی جامع‌الاطراف و برجسته بودند. شجاعت کم‌نظیر، اخلاص عمیق، عرفان ناب و بینش سیاسی گسترده از جمله ویژگی‌های ایشان بود. ایشان اعتقاد راسخی به وعده‌های الهی داشتند و همین اعتقاد، ستون اصلی اراده و صلابت‌شان بود. تلفیق فقه سنتی با نگاه انقلابی، امام را به رهبری بی‌بدیلی تبدیل کرد که توانست نهضتی عظیم پایه‌ریزی کند و الهام‌بخش نسل‌ها باشد. این ویژگی‌ها باعث شدند که امام نه تنها یک مرجع دینی بلکه یک رهبر سیاسی و اجتماعی قدرتمند باشد که می‌تواند توده‌های مردم را بسیج کند و هدایت کند.
اندیشه امام خمینی (ره) چه نسبتی با گفتمان دینی پیش از انقلاب داشت؟
پیش از انقلاب، دین عمدتاً به عنوان یک موضوع فردی و محدود به عبادات شخصی تلقی می‌شد و گفتمان سکولاریسم در فضای فکری مسلط بود. امام خمینی با احیای نقش دین در عرصه اجتماع و سیاست، این نگاه را دگرگون کردند. ایشان دین را به‌عنوان چارچوبی جامع برای اداره جامعه معرفی کردند، نه فقط مجموعه‌ای از مناسک فردی. این دیدگاه باعث شد دین وارد متن حاکمیت و سیاست شود و به موتور محرکه تغییرات اجتماعی تبدیل گردد. این تحول اساسی، یکی از پایه‌های اصلی موفقیت انقلاب اسلامی بود و آن را از دیگر انقلاب‌های زمان خود متمایز ساخت.
تأکید بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی بر ولایت فقیه چه پیام و نقشی در نظام اسلامی داشت؟
ولایت فقیه از نظر امام، پایه و ضامن استمرار اسلام ناب محمدی (ص) در ساختار حکومتی بود. این مفهوم مردم‌سالاری دینی را از سطح شعار فراتر برد و به یک واقعیت عملی تبدیل کرد. ولایت فقیه نقطه اتکای نظام در مواجهه با چالش‌های داخلی و خارجی شد و تضمین‌کننده وحدت و انسجام در حکومت اسلامی بود. این نظریه، مبتنی بر شایستگی فقیه در مدیریت جامعه، توانست نظامی متفاوت از نظام‌های رایج غربی و شرقی بسازد که محور آن دین و اخلاق است.
نگاه امام راحل به دنیا و آخرت چگونه در سبک حکمرانی ایشان تجلی یافت؟
امام راحل با تأکید بر موازین اخلاقی و معنوی، سیاست را همواره در خدمت ارزش‌های معنوی و الهی می‌دیدند. عدالت اجتماعی برای ایشان یک اصل محوری بود؛ پرهیز از دنیاطلبی، خدمت صادقانه به مردم و دفاع از حقوق مستضعفان جلوه‌هایی از این نگاه جامع بودند. این نگرش باعث شد حکمرانی بر پایه اخلاق و معنویت شکل بگیرد، نه صرفاً قدرت و منفعت. ایشان معتقد بودند که سیاست باید وسیله‌ای برای تحقق عدالت الهی و حمایت از مستضعفان باشد و هرگونه حکومت بی‌توجه به اخلاق، محکوم به شکست است.
در شرایط امروز، تأکید امام خمینی (ره) بر استقلال فکری و فرهنگی چه اهمیتی دارد؟
استقلال فرهنگی هنوز یک مطالبه اساسی است. متأسفانه ما گاهی دچار خودباختگی در برابر فرهنگ بیگانه می‌شویم و این آسیب جدی است. امام خمینی (ره) با تأکید بر اعتماد به نفس ملی و فرهنگی، ما را به حفظ هویت و استقلال فرهنگی فرا می‌خواند. یادآوری راه امام باعث تقویت این اعتماد به نفس و مقابله با نفوذهای فرهنگی می‌شود. در دنیای امروز که فرهنگ‌های قدرتمند غربی با ابزار رسانه بر جوامع مختلف تاثیر می‌گذارند، حفظ هویت فرهنگی و باور به ارزش‌های بومی، از اهمیت حیاتی برخوردار است.
مهم‌ترین آثار اجتماعی و فرهنگی انقلاب اسلامی چیست؟
انقلاب اسلامی عزت ملی را احیا کرد و خودباوری را به مردم بازگرداند. حضور گسترده مردم در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی، افزایش مشارکت سیاسی و ارتقای سطح آگاهی عمومی از دستاوردهای مهم انقلاب است. همچنین رشد نهادهای مردمی و تقویت هویت دینی و انقلابی نسل‌های مختلف، تحولات عمیقی در فضای فرهنگی کشور ایجاد کرده است. این تحولات موجب ایجاد حس تعلق ملی، افزایش مشارکت اجتماعی و ارتقای سطح مسئولیت‌پذیری در میان مردم شده است.
تفکر امام خمینی (ره) چه نقشی در تحقق عدالت اجتماعی داشته است؟
عدالت برای امام راحل جوهره اصلی حکومت اسلامی بود. ایشان بر محرومیت‌زدایی، رسیدگی به مستضعفان و ایجاد فرصت‌های برابر تأکید داشتند. شکل‌گیری نهادهایی مانند کمیته امداد امام خمینی و بنیاد مسکن بر اساس این تفکر صورت گرفت که بازوان اجرایی عدالت اجتماعی بوده و هستند. این نهادها توانسته‌اند به اقشار آسیب‌پذیر جامعه کمک کنند و بخشی از عدالت اجتماعی را در قالب عمل محقق سازند.
چگونه می‌توان تفکر امام راحل را در نسل جوان امروز نهادینه کرد؟
امام خمینی (ره) با بیانی ساده و صمیمی با جوانان سخن می‌گفتند و امروز نیز باید از زبان نسل جوان استفاده کرد. تولید محتواهای فرهنگی، هنری و رسانه‌ای متناسب با ذائقه و دغدغه‌های آنان ضروری است. نقش آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها در این زمینه بسیار حیاتی است تا این آرمان‌ها به زبان روز برای نسل جدید بازتعریف شود. آموزش و پرورش باید در قالب برنامه‌های نوآورانه و تعاملی، مفاهیم ارزش‌های دینی و انقلابی را به شکلی جذاب و عملی به نسل جوان منتقل کند.
تفکر امام خمینی (ره) چه جایگاهی در نهضت‌های آزادی‌بخش جهان دارد؟
حرکت امام الگویی برای ملت‌هایی بود که زیر سلطه استکبار بودند. مفاهیمی چون مقاومت، استقلال‌طلبی و عدم وابستگی به شرق و غرب روح تازه‌ای به مبارزان آزادی‌خواه دمید. امروز تفکر امام در محور مقاومت و مناطق مختلفی مانند آفریقا، آمریکای لاتین و غرب آسیا الهام‌بخش آزادی‌خواهان است. این اندیشه‌ها باعث شده‌اند که بسیاری از جنبش‌های آزادی‌خواه، نه تنها بر رهایی سیاسی، بلکه بر استقلال فرهنگی و اقتصادی نیز تمرکز کنند.
رسانه‌های جهانی چگونه با اندیشه امام راحل برخورد کرده‌اند؟
رسانه‌های استکباری تلاش کرده‌اند تصویر تحریف‌شده‌ای از امام ارائه دهند و از محبوبیت و عظمت معنوی ایشان هراس دارند. با این حال، حقیقت اندیشه امام از دل تحریف‌ها عبور کرده و حتی اندیشمندان غربی نیز به تحلیل و ستایش جایگاه فکری ایشان پرداخته‌اند. این تناقض نشان‌دهنده تاثیر عمیق و فراگیر اندیشه امام در سطح جهانی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت یا کتمان کرد.
آینده تفکر امام خمینی (ره) در سطح جهانی چگونه است؟
آینده متعلق به گفتمان مقاومت و عدالت است. ناکارآمدی نظام‌های لیبرال‌سرمایه‌داری هر روز بیشتر آشکار می‌شود و انسان معاصر به دنبال معنویت و عدالت حقیقی است؛ همان تفکری که امام بنیان نهاد. این مسیر با وجود چالش‌ها راه بیداری ملت‌ها را هموار خواهد کرد. جهان امروز تشنه الگوهای نوین عدالت‌محور است که در آن انسانیت، اخلاق و معنویت محور قرار گیرد و این همان پیامی است که اندیشه امام به جهانیان می‌دهد.
چه اقداماتی برای تداوم راه امام خمینی (ره) و بازخوانی اندیشه ایشان لازم است؟
تداوم راه امام نیازمند بازخوانی عمیق و همه‌جانبه اندیشه ایشان در تمامی سطوح جامعه است؛ از نخبگان تا اقشار عمومی. شناخت صحیح از افکار بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، پایه و اساس ادامه مسیر عزت، استقلال و پیشرفت خواهد بود. تولید محتواهای فرهنگی، آموزش مستمر و گفت‌وگوی انتقادی سازنده در این مسیر بسیار مهم است. ایجاد فضای آزاد فکری و پژوهش درباره آموزه‌های امام می‌تواند از تکرار اشتباهات جلوگیری کند و راه را برای نوآوری‌های مبتنی بر اصول امام هموار سازد.
نقش عرفان و معنویت در اندیشه سیاسی امام راحل چگونه بود؟
امام خمینی (ره) به معنویت و عرفان به‌عنوان رکن اساسی زندگی فردی و اجتماعی می‌نگریستند. ایشان معتقد بودند بدون یک زیربنای معنوی، حکومت‌ها به فساد و استبداد کشیده می‌شوند. عرفان برای ایشان زمینه‌ساز عدالت‌طلبی و خلوص در عمل بود و در تمامی سطوح زندگی اجتماعی، باید محور قرار گیرد تا جامعه‌ای سالم و پویا شکل بگیرد.
چگونه می‌توان با تحریف‌های رسانه‌ای درباره امام خمینی (ره) مقابله کرد؟
برای مقابله با تحریف‌های رسانه‌ای، باید به تولید محتوای مستند، دقیق و قابل استناد پرداخت. استفاده از اسناد تاریخی، خاطرات نزدیکان امام و تحلیل‌های علمی می‌تواند تصویر حقیقی ایشان را نمایان سازد. همچنین آموزش عمومی و ترویج مطالعه درباره زندگی و اندیشه امام در میان نسل‌های جوان می‌تواند مانع از گسترش تحریف‌ها شود.
امام راحل چگونه توانست وحدت میان اقشار مختلف جامعه را حفظ کند؟
امام خمینی (ره) با تاکید بر مشترکات دینی، ملی و اخلاقی، توانست اقشار مختلف از طبقات گوناگون و گروه‌های متنوع اجتماعی را حول یک هدف مشترک گرد هم آورد. اعتقاد به عدالت اجتماعی و نفی تبعیض، و نیز پرهیز از تعصبات قبیله‌ای و گروهی، از عوامل کلیدی در ایجاد وحدت و همدلی در جامعه بود.
چه تأثیری انقلاب اسلامی بر جایگاه دین در سیاست داشته است؟
انقلاب اسلامی باعث شد دین از عرصه خصوصی خارج و به یکی از پایه‌های اصلی حاکمیت تبدیل شود. این تحولی بنیادین در جهان اسلام و حتی فراتر از آن بود که دین را به عنوان چارچوبی فراگیر برای اداره امور کشورها و جوامع معرفی کرد. این مسئله، تحولی بزرگ در گفتمان سیاسی جهان معاصر به حساب می‌آید.
انتهای خبر/
